Ubuntu Wiki

12.12.2006, Yeni Özgür Politika

attachment:tux-kurd.jpg

--- Kişi ve kurumları hedef alan, T.C. Kanunlarına aykırı içerik temizlenmiştir. Ubuntu/Kubuntu siyaset ile bağdaştırılamaz. Özgür yazılıma ve kanunlara aykırı yazılar tespit edilip bu yazıları yazanlar hakkında suç duyurusunda bulunulacaktır. ---

Ubuntu Linux işletim sistemi sayesinde bilgisayarlarda Kürtçe kullanmak mümkün. Sur Belediyesi’nin bir süredir kullandığı sistem henüz çok genç. Sistemi Kürtçe’ye çeviren bir grup Kürt genci 2004 yılında biraraya geldi ve kafa kafaya verip “bilgisayarı Kürtçe yapalım” dediler.

Yaklaşık 3 yıl süren bir projeydi bu nasıl başladı, nereden çıktı bunu hazırlama fikri?

Tamamen Kürtçe olan bir çalışma ortamı hazırlama fikri çok yeni değil. Fakat bir kaç sene önceye kadar herkes sadece Microsoft şirketine ve Bill Gates’e yalvarmakla yetindi ve bu hala da yaygın bir tutumdur. Halbuki Linux kendi kaderini kendi eline alma şansını verir, bizim temel yaklaşımımız da budur. Linux’u Kürtçe’ye çevirme cağrısı ilk defa 2004 yılında yapıldı. Çağrıya cevap verenler internette bir araya geldi ve başladık. Ondan bu yana calışmalarımız var ve özellikle Sur Belediyesi’nin desteği ile son aylarda çok daha hızlı ilerleyebildik.

Şu anda gelinen aşama nedir, yani artık tamamen Kürtçe mi? Halen üzerinde çalışıyor musunuz?

Linux dediğimiz zaman aslında Linux çekirdekli olan, binlerce program içeren bir işletim sisteminden bahsediyoruz. Bunların hepsini çevirmek mümkün olmuyor. Bu hiç bir dilde yapılmıyor. İlk hedefimizi belki şöyle tanımlayabiliriz: Kürtçe Linux ile çalışan biri, normal büro işlerinde, yani bilgisayarı açıp kapatırken, yazı yazarken, internette gezerken, chatleşirken, müzik dinlerken veya video izlerken Kürtçe olmayan hiç bir yazıya rastlamasın. Bu hedefe oldukça yaklaştık. Temel uygulamaların %90’ını çevirdik diyebiliriz. Fakat farklı programlarda çeviriler bazen birbirini tutmuyor, bazı kavramlar belki iyi anlaşılmıyor veya kabul edilmiyor. Bunları ilerde düzelteceğiz elbette. Ayrıca özellikle klavuzlar ve çocuk için eğitim programları gündemimizdedir.

Neden diğer Linux dağıtımları değil, genelde çok bilinen Mandrake ya da RedHat değil de Ubuntu?

Gerçekten calışmalarımızı Mandrake ile başlattık. Mandrake bir zaman en popüler Linux dağıtımlarından idi, fakat son yıllarda oldukça geriledi. Ubuntu ise şu anda en popüler Linux sürümüdür. Ayrıca Ubuntu’nun felsefesinde çokdillilik önemli bir yer tutuyor ve Ubuntu’nun arkasındaki şirket, çeviriler için çok güçlü bir altyapı sunuyor. Teknik açidan da Debian tabanlı olmasından kaynaklı bazı avantajlara sahiptir ve onu da unutmayalım, çocuklar ve okullar için özel bir sürüm hazırlıyor. Bu gerekçelerin tümü bizi Ubuntu’ya yöneltti.

Bu proje hakkında basında haberler çıktı. Burada, sanırım, haberlerin veriliş şeklinde bazı hatalar vardı ve sizin istediğiniz tarzda da değild. Neden böyle oldu?

Basın olayın bazı boyutlarına aşırı vurgu yaparken bazı boyutlarını gözardı etti. O yüzden özgür yazılım ve Linux hakkında yanlış ve eksik şeyler yazıldı. Belediyelerin çokdillilik konusundaki tutumu ön plana çıkarıldı. Bu bazı polemiklere yol açtı. Örneğin Türkiye Ubuntu kullanıcı grubu ile bazı tartişmalar çıktı. Onlar basında çıkan haberleri düzeltme gereği duydular. Fakat onların büyük coğunluğu çalışmamıza çok olumlu yaklaştı ve beraber çalışma sözü verdiler. O da bizi her şeye rağmen sevindirdi.

Takip ettiğimiz kadarıyla sizin başka projeleriniz de var. Firefox, OpenOffice.org gibi. Bunlardan da biraz bahsedebilir misiniz?

Firefox ve OpenOffice.org özgür yazılım dünyasının en önemli ürünlerindendir. Her ikisi hem Windows hem de Linux ve Macintosh için mevcuttur. Herkes hemen Kürtçe bir Linux’a geçmek istemeyebilir ama eski işletim sistemini kullanmak isteyenler de çabalarımızdan faydalansın diye bunların Windows sürümlerini de üretiyoruz. OpenOffice.org’un Windows sürümü de Kürtçe imla kontrolü gibi bütün avantajlara sahiptir. Kolaylıkla Microsoft Office ürünlerinin yerine kullanılabilir. Zaten bütün özgür yazılımlar gibi ücretsizdir ve serbest dağıtılabilir.

Firefox’un Kürtçe’sini henüz sitesine girip diğer dillerin yanında paket olarak indiremiyoruz. Bu ne zaman olacak? Aynı şey diğerleri için de geçerli...

Mozilla vakfının kalite standartları oldukça yüksektir. Bir çeviri %100 tamamen bitmemişse ve titizce kontrol edilmedikçe resmi bir çeviri olarak dağıtmazlar. Buna kullanıcının hiç göremeyeceği çeviriler de dahildir. Biz ise çevirileri kontrol edip tamamlayabilmek için mecburen Mozilla’nın ön sürümlerini beklemek zorundayız. Bahsettiğiniz iki proje çok büyük olduğu için, bu süreci bayağı uzatır. Fakat herhalde Ocak ve Şubat’ta cıkacak olan Firefox 2.0.0.2 resmi bir Kürtçe çeviri içerecek. O zamana kadar biz ancak kendi sürümümüzü sunabiliriz. Şimdi ilk tek paketli sürümler hazırdır, linkler pckurd.net sitesinde var.

Sizin projeleriniz genelde çevirilerden mi oluşuyor? Yani özgün sadece kürtçe olan yazılımlar da var mı ya da farklı şeyler?

Bilgisayar bir çok işlem için faydalı olan bir araçtır. Biz bu aracı Kürtçe’nin hizmetine sokmak istiyoruz. Anadilin unutturulmak istendiği bir ortamda ona karşı her araç kullanılmak zorundadır. Çevirilerin yanında ilk Kürtçe ansiklopedi olan Wikipediya’da emeğimiz var. Kürtçe sözlükleri, otomatik imla kontrolü ve Arap alfabesini Latince’ye dönüştüren yazılımları hazırladık ve geliştiriyoruz. Türkiye’de bunu Türkçe için geliştiren çok güçlü ve çok yetenekli gruplar var. Biz de bu alanda Kürtçe’nin zayıf konumundan dolayı bir boşluğu doldurma gereği duyduk. Sadece Kürtçe olan yazılımlardan haberim pek yok, çok mantıklı da bulmuyorum. Sonuçta çevrilen sadece kullanıcı arayüzüdür, programın kendisi zaten ayrı bir şey.

Yok edilmeye çalışılan dil konusunda bir hassasiyetiniz var o anlaşılıyor. Ancak amacınızı özetleyebilir misiniz? Ve gelecek projeleriniz neler?

Biz Linux’un kullanımını sadece Kürtçe olduğu için savunmuyoruz, hatta benim için esas neden bu değil bile. Linux ve özgür yazılımın bir çok avantajı var, güvenlikten tut hukuksal boyutlara kadar. Bunların hepsi son tahlilde özgür yazılımın özgürlükçü felsefesinden geliyor. Biz bu felsefeyi savunuyoruz ve Ortadoğu ve dünyada da daha fazla yayılmasını istiyoruz. Kürdistan gibi altyapısı zayıf olan bölgelerin bilişim sektörü bazı Amerikalı şirketlere bırakılmamalı. Özellikle Türkiye’de ve Kuzey Kürdistan’da Linux’un hızlı yayılması için olanaklar çok fazla. Avrupa’da Münih ve Vienna Belediyeleri Linux’a geçerken, niye Diyarbakır veya İzmir Belediyesi geçmesin ki? Bu felsefe, bu sistemin yayılmasını istiyoruz.

Somut olarak çevirilerimizi sürdürüyoruz. İmla kontrolünü Kürt Enstitüsü ile beraber geliştirmek istiyoruz. Gündemimizde de hem eğitim programları var, hem de bilgisayar eğitimi.

Güney Kürdistan hükümeti Microsoft Windows a Kurdî için bir anlaşma imzaladı. Ancak bunun üzerine bazı spekülasyonlar yapıldı. Kürtçe’nin Soranca lehçesinde ve Arap alfabesi ile olduğu söyleniyor. Bu konuda ne diyeceksiniz?

Güney Kürdistan hükümetinin öyle bir anlaşma yapması büyük bir talihsizliktir. Her ne kadar Soranca kullanan bilgisayar kullanıcıları için iyi bir haber ise Kurmanci ve Latince alfabe kullanmak isteyenler için kötü bir haberdir. Windows’un sadece Soranca lehçesinde ve arap alfabesinde hazırlanmasi büyük bir eksikliktir bence. Büyük şirketler ile hükümetler karar verirse öyle olacak tabii. Bizim yaklaşımımız daha çok tabandan hareket etmek yönünde. Özgür yazılım dünyasında herkes istedigi çeviriyi hazırlayabilir. Kurmanci bir Linux var, Soranca ve Zazacası da olabilir, istediğin alfabede. Kimse önleyemez, kimse yasaklayamaz.

Kürtçe Ubuntu Anasayfası: http://ubuntu-ku.org Destek forumu: http://pckurd.net

Röportaj: MURAT ÖZTÜRK

YENİ ÖZGÜR POLİTİKA, http://www.yeniozgurpolitika.org/?bolum=haber&hid=11234

CategoryKurdî