TranslationStatus
Attachment '20070903_freedom_vi.srt'
Download1 00:00:00,914 --> 00:00:03,515 Tôi là Alan Pope và đây là bản viđêo thư 3 2 00:00:03,615 --> 00:00:05,615 của tháng tạo ra video cho Ubuntu. 3 00:00:05,715 --> 00:00:08,354 Tất cả các video trong tháng này có thể tải xuống tự do 4 00:00:08,454 --> 00:00:12,657 từ trang web chúng tôi là screencasts.ubuntu.com 5 00:00:13,240 --> 00:00:16,802 Hôm nay chúng ta sẽ đề cập đến sự tự do và giấy phép (GP) sử dụng phần mềm (PM). 6 00:00:16,902 --> 00:00:21,405 Đây là một chủ đề to lớn và tôi lại không phải là chuyên gia giỏi vè GP sử dụng PM, 7 00:00:21,642 --> 00:00:24,164 cho nên bạn hãy thông cảm cho tôi nhé. 8 00:00:24,479 --> 00:00:27,663 Tự do có thể được coi từ nhiều cách khác nhau, tùy từng người. 9 00:00:28,088 --> 00:00:31,178 Tôi sẽ thuyết minh cho bạn nhiều quan điểm về sự tự do, 10 00:00:31,278 --> 00:00:34,157 liên quan đến việc người dùng máy tính và các thiết bị máy tính. 11 00:00:34,535 --> 00:00:37,735 Đây là một sơ đồ do mọt người bạn của tôi đã sáng tác cách đây 2 năm 12 00:00:37,987 --> 00:00:39,961 và sơ đồ này đang trình bày về mạng cục bộ của toi. 13 00:00:40,102 --> 00:00:42,700 Tuy nhiên, tôi đã thay đổi mạng của tôi trong những năm gần đây 14 00:00:42,837 --> 00:00:44,434 cho nên tôi thích được cập nhật lại sơ đồ đó. 15 00:00:44,860 --> 00:00:48,785 Thế nhưng, muốn làm như thế, do định dạng của tập tin không phải mở 16 00:00:48,885 --> 00:00:49,967 mà là định dạng đóng, 17 00:00:50,067 --> 00:00:53,145 cho nên lẽ ra tôi phải đi mua một phần mềm mang tên là Visio 18 00:00:53,305 --> 00:00:56,130 và còn phải mua thêm một bản của hệ điều hành Windows, 19 00:00:56,230 --> 00:00:58,230 thì mới có khả năng thay đổi nội dung của tập tin, 20 00:00:58,330 --> 00:01:00,330 tất cả như thế này bởi vì định dạng đóng. 21 00:01:00,430 --> 00:01:01,977 Cái hiện tượng này được gọi là "bị ràng buộc bởi người bán phần mềm". 22 00:01:02,108 --> 00:01:05,026 Nghĩa là tôi bị bắt buộc dùng phần mềm của hãng này. 23 00:01:05,126 --> 00:01:07,410 Như thế tôi đã bị hạn chế về quyền tự do lựa chọn PM. 24 00:01:07,561 --> 00:01:10,882 Tôi không thể sửa đổi nội dung của các tập tin thuộc riêng tôi. 25 00:01:12,543 --> 00:01:14,636 Đây là một ví dụ khác bị mất tự do 26 00:01:14,786 --> 00:01:17,731 là đối với trình điều khiển card đồ hoạ 3D của tôi. 27 00:01:17,936 --> 00:01:21,176 Tôi có một card đồ hoạ NVIDIA và hãng NVIDIA 28 00:01:21,390 --> 00:01:24,408 chi cung cấp một file binary, khong có mã nguồn. 29 00:01:24,598 --> 00:01:28,571 Có nghĩa là nếu chương trình driver này không chạy tốt 30 00:01:28,671 --> 00:01:31,188 thì sẽ không có cách nào cho các lập trình viên, 31 00:01:31,360 --> 00:01:34,453 ở Ubuntu hoặc ở nơi khác mà tôi biết, 32 00:01:34,553 --> 00:01:39,080 có khả năng nghiên cứu mã nguồn để chỉnh lại, do NVIDIA đã không công bố mã nguồn. 33 00:01:41,178 --> 00:01:44,871 Như thế, việc hỗ trợ và bảo dưỡng sẽ rất khó thực hiện. 34 00:01:49,680 --> 00:01:54,576 Một lĩnh vực khác mà người ta có thể cảm nhận sự tự do có thể bị hạn chế 35 00:01:54,679 --> 00:01:57,042 là khả năng sử dụng các file truyền thông mà người ta đã tải xuống hoặc đã mua trực tuyến, 36 00:01:57,212 --> 00:01:59,476 trên loại thiết bị mà họ thích dùng. 37 00:01:59,644 --> 00:02:02,726 Không phải là thiết bị ràng buộc bởi hãng thương mại. 38 00:02:03,983 --> 00:02:08,924 Một ví dụ khác là trả tiền để tải xuống nhạc và phim 39 00:02:09,122 --> 00:02:12,657 và sau đó thấy rằng người bán không còn cung cấp dịch vụ nữa 40 00:02:12,768 --> 00:02:13,602 hoặc đã bị phá sản. 41 00:02:13,713 --> 00:02:17,932 Lúc đó có thể bạn sẽ không còn khả năng chơi nhạc hoặc xem phim mà bạn đã mua. 42 00:02:18,204 --> 00:02:21,106 Rõ rằng ở đây bạn đã bị mất quyền tự do chơi 43 00:02:21,206 --> 00:02:24,265 những thứ mà bạn đã tưởng đã mua xong. 44 00:02:25,204 --> 00:02:28,195 Biện pháp kỹ thuật được áp dụng 45 00:02:28,295 --> 00:02:31,103 là dung một phần mềm để khóa lại 46 00:02:31,213 --> 00:02:33,705 và thường được gọi dưới tên là DRM (Digital Rights Management) 47 00:02:33,788 --> 00:02:35,726 hoặc, như dự án FSF (Free Software Foundation) đã đặt tên lại là 48 00:02:35,782 --> 00:02:37,988 Digital Restrictions Management (Quản lý hạn chế bằng kỹ thuật số). 49 00:02:38,665 --> 00:02:41,579 Đây là phần mềm nhằm mục đích không cho bạn được phép khai thác 50 00:02:41,664 --> 00:02:43,834 một cách thoại mãi những phương tiện mà bạn đã tải xuống hoặc mua. 51 00:02:44,897 --> 00:02:49,917 Có 3 trường hợp ví dụ, Googlevideo, iPlayer của BBC và iTunes. 52 00:02:51,214 --> 00:02:54,936 Một yếu tố liên quan đến sự tự do là khả năng sửa đổi các 53 00:02:57,510 --> 00:03:02,257 tập tin như ảnh, video, âm nhạc để sáng tác các công trình xuất phát. 54 00:03:02,377 --> 00:03:04,699 Quyền tự do đó có thể bị từ chối. 55 00:03:04,799 --> 00:03:06,452 Thêm nữa, bạn có thể muốn 56 00:03:06,589 --> 00:03:09,397 sao chép cái gì đó để tặng cho bạn bè 57 00:03:09,500 --> 00:03:11,246 và bị từ chối. 58 00:03:11,417 --> 00:03:14,565 Sự hạn chế này không phải do cơ chế DRM, 59 00:03:14,674 --> 00:03:18,208 nhưng do giấy phép sử dụng EULA (End User Licence Agreement). 60 00:03:18,308 --> 00:03:19,638 Hoặc chỉ cần một giấy phép bản quyền, 61 00:03:19,738 --> 00:03:22,923 không cho phép bạn sao chép 62 00:03:23,053 --> 00:03:24,396 không dựa vào các biện pháp kỹ thuật, 63 00:03:24,496 --> 00:03:26,279 nhưng lại dựa vào pháp luật 64 00:03:26,379 --> 00:03:30,739 để cấm bạn thực hiện sao chép hoặc sửa đổi nội dung. 65 00:03:31,141 --> 00:03:33,849 Sau đây là một ví dụ bản EULA. 66 00:03:34,018 --> 00:03:37,168 Là bản giấy phép sử dụng EULA của PM Skype. 67 00:03:37,268 --> 00:03:39,944 Bạn có thể đọc ở phần 2.3 : không sửa đổi. 68 00:03:39,939 --> 00:03:42,887 Có nghĩa là bạn không có quyền sửa đổi chương trình Skype. 69 00:03:43,161 --> 00:03:46,037 Ngay cả khi bạn muốn cải tiến chương trình, bạn cũng không được phép làm. 70 00:03:46,137 --> 00:03:49,222 Nếu bạn muốn tích hợp Skype với một phần mềm khác 71 00:03:49,324 --> 00:03:52,714 thì bạn cũng không được phép sửa đổi phần mềm. 72 00:03:53,125 --> 00:03:56,036 Đây là một loại giấy phép sử dụng EULA hạn chế theo kiểu khác. 73 00:03:56,136 --> 00:03:59,905 Giấy phép sử dụng Windows XP Home 74 00:04:00,419 --> 00:04:02,724 Bạn không được phép 75 00:04:02,824 --> 00:04:06,154 tặng bản XP này cho một người khác, sau khi đã cài trên máy tính, 76 00:04:06,275 --> 00:04:08,020 để người đó có thể tiếp tục đưa cho một người khác. 77 00:04:08,170 --> 00:04:09,961 Bạn chỉ có quyền thực hiện cài đặt 1 lần thôi. 78 00:04:10,061 --> 00:04:12,336 Cho nên, nêu có ai đó cho tôi một máy tính chạy XP 79 00:04:12,436 --> 00:04:14,835 Tôi không thể chuyển lại máy tính đó cho một người khác, 80 00:04:14,935 --> 00:04:16,935 khi nào tôi không còn làm việc với nó nữa. 81 00:04:17,986 --> 00:04:21,501 Bạn hãy so sánh những hạn chế đó với các giấy phép sử dụng của phần mềm tự do, 82 00:04:21,752 --> 00:04:25,382 mà chúng tôi dùng rất nhiều trong Ubuntu. 83 00:04:25,519 --> 00:04:27,482 Vậy giấy phép sử dụng phần mềm tự do cụ thể là cái gì ? 84 00:04:27,582 --> 00:04:29,800 Định nghĩa này đã lấy thẳng từ Wikipedia, 85 00:04:29,936 --> 00:04:33,190 Giấy phép giao cho bạn quyền sửa đổi và phân phối lại phần mềm, 86 00:04:33,566 --> 00:04:37,847 nếu đã không nói rõ quyền lợi đó, có nghĩa là luật pháp đã hạn chế quyền đó. 87 00:04:38,326 --> 00:04:41,271 Có nghĩa là, với GP sử dụng tự do, bạn có thể sửa đổi, cải tiến, 88 00:04:41,371 --> 00:04:43,371 chỉnh lại và phân phối lại phần mềm, 89 00:04:43,471 --> 00:04:46,133 trong khi một giấy phép sử dụng hạn chế sẽ không cho bạn được quyền làm như thế. 90 00:04:46,921 --> 00:04:50,037 Một trong những giấy phép sử dụng tự do phổ biến nhất là 91 00:04:50,137 --> 00:04:53,667 giấy phép GNU GPL (GNU General Public Licence). 92 00:04:53,767 --> 00:04:58,255 Dự án GNU được ông Richard Stallman khởi động cách đây trên 20 năm. 93 00:04:58,769 --> 00:05:01,102 Chúng tôi sẽ tham khảo một vài siêu liên kết sau này, 94 00:05:01,193 --> 00:05:02,758 cho phép bạn được hiểu biết thêm về GNU. 95 00:05:02,878 --> 00:05:05,095 Như tôi đã cảnh báo, tôi không phải là một chuyên gia giỏi, 96 00:05:05,195 --> 00:05:08,475 nhưng tôi sẽ cố gắng giới thiệu phần mềm tự do và GNU là gì 97 00:05:08,686 --> 00:05:11,199 và bạn còn có thể tìm rất nhiều thông tin trên internet (web). 98 00:05:11,299 --> 00:05:17,072 Nhận (kernel) của Linux được phân phối với giấy phép GNU GPL 99 00:05:17,172 --> 00:05:19,223 cũng như rất nhiều phần mềm khác nữa, 100 00:05:19,323 --> 00:05:21,445 để hình thành bản phân phối Ubuntu. 101 00:05:21,545 --> 00:05:24,691 Như thế Ubuntu có rất nhiều sản phẩm phần mềm 102 00:05:24,791 --> 00:05:26,791 được tích hợp với nhau để hình thành một bản phân phối 103 00:05:26,891 --> 00:05:29,519 và chúng có thể có những giấy phép sử dụng khác nhau. 104 00:05:29,862 --> 00:05:33,800 Bạn sẽ tìm thấy một bản sao của các giấy phép sử dụng đó trên máy tính đã cài Ubuntu 105 00:05:33,902 --> 00:05:36,251 trong thư mục "/usr/share/common-licenses". 106 00:05:36,431 --> 00:05:38,833 Đây là những giấy phép sử dụng thông dụng nhất. 107 00:05:38,933 --> 00:05:40,614 Cũng khá buồn cười là trong cùng một tên thư mục, 108 00:05:40,717 --> 00:05:43,764 có cả các giấy phép GPL, BSD và LGPL. 109 00:05:44,072 --> 00:05:48,669 Nếu bạn muốn biết phần mềm này được ban hành kèm theo giấy phép sử dụng loại gì, 110 00:05:48,769 --> 00:05:51,674 thì bạn có thể tìm trong thư mục 111 00:05:51,774 --> 00:05:53,864 "/usr/share/doc/*/copyright" và thay đổi ký tự "*" 112 00:05:53,975 --> 00:05:56,523 bằng tên gói phần mềm mà bạn muốn kiểm tra 113 00:05:56,623 --> 00:05:58,523 bạn sẽ tìm được tập tin về copyright trong thư mục đó. 114 00:05:58,623 --> 00:06:00,923 Ví dụ, đây là tập tin giấy phép bản quyển của nhân Linux. 115 00:06:01,023 --> 00:06:03,504 Có thể bây giờ bạn chưa đọc được văn bản này, 116 00:06:03,604 --> 00:06:07,336 nhưng nếu bạn mở được tập tin đó, bạn sẽ thấy, 117 00:06:07,563 --> 00:06:10,611 ở đoạn giữa của nó, 118 00:06:10,711 --> 00:06:13,830 phần mềm này là phần mềm tự do, và bạn có thể tự do phân phối lại nó 119 00:06:13,930 --> 00:06:15,644 và/hoặc sửa đổi nó theo giấy phép 120 00:06:15,747 --> 00:06:17,391 GNU General Public License, 121 00:06:17,491 --> 00:06:20,541 phiên bản 2, đã được công bố bởi Free Software Foundation. 122 00:06:20,641 --> 00:06:28,641 Vậy, nhân Linux được phân phối theo giấy phép bản quyền GPL 2.0 123 00:06:31,741 --> 00:06:36,255 Một gói phần mềm khác là Tomboy, được cài đặt cùng với Ubuntu 124 00:06:36,355 --> 00:06:37,948 Đây là một ứng dụng ghi chép rất hay. 125 00:06:38,048 --> 00:06:40,048 Nếu chúng ta tìm đọc tập tin bản quyền của PM này, 126 00:06:40,148 --> 00:06:43,484 chúng ta sẽ nhận ra là Tomboy được phân phối theo giấy phép LGPL 2.1. 127 00:06:43,861 --> 00:06:46,908 Vậy, ở đây chúng ta có các loại gói phần mềm khác nhau, 128 00:06:47,010 --> 00:06:49,785 các ứng dụng khác nhau trong cùng một bản phân phối. 129 00:06:50,056 --> 00:06:52,685 Mọt vài ứng dụng theo các giấy phép bản quyền khác nhau, 130 00:06:52,801 --> 00:06:54,921 nhưng, các giấy phép đó giao đủ quyền tự do 131 00:06:55,332 --> 00:06:58,691 để có khả năng tích hợp lại với nhau để hình thành một bản phân phối GNU/Linux. 132 00:06:58,825 --> 00:07:00,788 và bán như một phần mềm tổng hợp. 133 00:07:02,283 --> 00:07:05,365 Bạn sẽ tìm một loạt thông tin về chuyên đề này trực tuyến 134 00:07:05,947 --> 00:07:08,858 và tôi xin khuyên bạn, nếu như bạn muốn tìm hiểu thêm, 135 00:07:08,958 --> 00:07:10,958 là bạn nên đọc kỹ các giấy phép bản quyền đó. 136 00:07:11,118 --> 00:07:13,994 Tuy rằng đọc chúng cũng khá vất vả, nhưng chúng 137 00:07:14,094 --> 00:07:18,925 cũng khong phải dùng quá nhiều thuật ngữ về luật như ta đã có thể tưởng trước. 138 00:07:19,062 --> 00:07:22,416 Đây, có một vài siêu liên kết hữu ích. 139 00:07:22,516 --> 00:07:24,575 Tôi sẽ công bố các siêu liên kết này trên trang web 140 00:07:24,712 --> 00:07:27,520 screencasts.ubuntu.com và click ở đây 141 00:07:27,692 --> 00:07:30,465 bạn sẽ thấy được các siêu liên kết. 142 00:07:30,565 --> 00:07:33,926 Siêu liên kết đầu tiên là về Wikipedia, có 1 trang về phần mềm tự do. 143 00:07:34,026 --> 00:07:37,827 Nó mô tả phần mềm tự do là gì và trình bày về tư tưởng 144 00:07:37,927 --> 00:07:41,663 cho phép phân phối lại phần mềm, đã sửa đổi hoặc không sửa đổi, 145 00:07:41,834 --> 00:07:43,923 một cách không hạn chế hoặc với một số hạn chế, 146 00:07:44,060 --> 00:07:45,601 tùy thuộc vào loại giấy phép bản quyền. 147 00:07:45,909 --> 00:07:48,717 Trên Wikipedia cũng có 1 trang nói về GNU, 148 00:07:48,817 --> 00:07:53,031 về lịch sử và các tiểu dự án của dự án GNU 149 00:07:53,168 --> 00:07:58,136 và các chương trình phần mềm thuộc dự án GNU. 150 00:07:58,716 --> 00:08:01,777 Nếu bạn đến trang web của dự án GNU 151 00:08:01,877 --> 00:08:05,222 bạn sẽ thấy rất nhiều thông tin về dự án GNU 152 00:08:05,322 --> 00:08:07,927 và thêm đây, về phía trên, 153 00:08:08,027 --> 00:08:13,817 về lý do đã đặt tên GNU, GNU/Linux hoặc GNU+Linux. 154 00:08:13,885 --> 00:08:17,138 Đây có một đoạn nhỏ, tôi sẽ phóng to lên nó một chút, 155 00:08:17,238 --> 00:08:22,001 và đây này, là 4 quyền tự do được bàn giao bởi giấy phép bản quyền GNU GPL. 156 00:08:22,101 --> 00:08:24,101 Tư do sử dụng phần mềm, 157 00:08:24,201 --> 00:08:25,391 tự do nghiên cứu phân tích phần mềm, 158 00:08:25,491 --> 00:08:27,491 tự do phân phối lại phần mềm và 159 00:08:27,591 --> 00:08:30,082 tự do cải tiến phần mềm và 160 00:08:30,182 --> 00:08:33,027 phân phói lại phần mềm đã cải tiến. 161 00:08:34,465 --> 00:08:37,346 Bạn sẽ thấy khả năng truy cập được mã nguồn phần mềm là cần thiết 162 00:08:37,446 --> 00:08:40,458 nếu như bạn muốn nghiên cứu và sửa đổi phần mềm. 163 00:08:42,311 --> 00:08:46,283 Bạn sẽ tìm thấy nhiều trang nói về triết học 164 00:08:46,382 --> 00:08:48,539 phần mềm tự do mà đáng nên đọc. 165 00:08:48,847 --> 00:08:51,792 Bạn cũng có thể dành ít thời gian tham quan trang web của Free Software Foundation. 166 00:08:51,998 --> 00:08:56,004 Địa chỉ của Free Software Foundation là fsf.org 167 00:08:56,104 --> 00:09:00,010 FSF khuyến cáo về quyền tự do trong ngành lập trình. 168 00:09:00,627 --> 00:09:03,811 Trên Wikipedia cũng có thêm một vài trang hấp dẫn về danh sách 169 00:09:03,983 --> 00:09:05,524 các giấy phép bản quyển đã được chấp nhận. 170 00:09:05,626 --> 00:09:11,550 Do FSF (Free Software Foundation) và OSI (Open Source Initiative) 171 00:09:11,893 --> 00:09:16,584 sẽ duyệt theo dạng 'Free' (Tự do) hoặc 'Open' (Mã nguồn mở) 172 00:09:16,684 --> 00:09:20,693 Đây là một ví dụ phần mềm có những quyền tự do, 173 00:09:20,793 --> 00:09:23,844 nhưng thực tế giấy phép bản quyền của PHP không thích hợp với GPL, 174 00:09:23,944 --> 00:09:26,275 bởi vì có những câu và những khẳng định thành mâu thuẫn với nhau ở 2 giấy phép này. 175 00:09:26,375 --> 00:09:29,220 Như thế cũng phức tạp : bạn không thể nào tạo ra một phần mềm 176 00:09:29,391 --> 00:09:31,308 căn cứ một phần vào một phần mềm theo giấy phép GPL và 177 00:09:31,408 --> 00:09:33,945 căn cứ một phần khác vào một phần mềm theo giấy phép PHP, 178 00:09:34,045 --> 00:09:36,045 bởi vì 2 giấy phép này mâu thuẫn với nhau. 179 00:09:36,145 --> 00:09:40,554 Bạn có thể đọc thêm về tính không thích hợp với nhau của các giấy phép bản quyền khác nhau. 180 00:09:41,170 --> 00:09:43,599 Vì vậy sẽ có ích cho bạn nếu bạn đọc được nhưng trang thông tin này, 181 00:09:43,699 --> 00:09:45,565 mỗi khi mà bạn có một ít thời gian. 182 00:09:45,896 --> 00:09:47,665 Cám ơn bạn đã xem video này. 183 00:09:47,765 --> 00:09:50,553 Tất cả các video có sẵn trên trang web của chúng tôi, 184 00:09:50,653 --> 00:09:54,046 screencasts.ubuntu.com
Attached Files
To refer to attachments on a page, use attachment:filename, as shown below in the list of files. Do NOT use the URL of the [get] link, since this is subject to change and can break easily.You are not allowed to attach a file to this page.